تجارت الکترونیک چیست؟ - از ابتدا تا انتها

امروزه با پیشرفت فناوری اینترنت، تجارت و کسب و کار به صورت الکترونیک بسیار محبوب شده است. تجارت الکترونیک نه تنها سبب تغییر سبک خرید و فروش مردم شده است بلکه موجب رونق و حتی ایجاد بسیاری از کسب و کارها شده و به آن ها در داشتن حضور گسترده در بازار کار، کمک بسیاری کرده است. این تجارت، کار را برای فروشندگان و مشتریان برای خرید و فروش آسان تر کرده و هزینه های ناشی از آن را نیز کاهش داده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تجارت الکترونیک، کافی ست که این مقاله را تا آخر مطالعه کنید!

تجارت الکترونیک چیست؟

فرآیند خرید و فروش یا مبادله کالا و محصولات و یا خدمات به صورت اینترنتی و آنلاین را تجارت الکترونیکی می گویند. هر محصول فیزیکی یا آنلاین و یا خدمات از جمله بلیط کنسرت، نوبت گیری برای ویزیت، خرید لباس و حتی خدمات مالی مانند سرمایه گذاری از طریق معاملات تجارت الکترونیک، در دسترس است. تجارت الکترونیک از طریق وب سایت ها و رسانه های اجتماعی توسط گوشی و کامپیوتر های هوشمند عمل می کند.

تاریخچه تجارت الکترونیک

مردم در سال 1960 سابقه  استفاده از تجارت الکترونیک داشتند! زمانی که شرکت ها از سیستم الکترونیکی داده ها برای انتقال اسناد استفاده می کردند، اولین معامله آنلاین در سال 1994 صورت گرفته و از آن زمان این صنعت با ظهور شرکت هایی همچون آمازون به سرعت رشد کرده است.

مزایا و معایب تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک مزایا و معایب زیادی دارد که در ادامه آن ها را با یکدیگر بررسی می کنیم.

مزیت های تجارت الکترونیک

دلیل محبوبیت تجارت الکترونیک، به مزیت های آن بر می گردد که نقش کلیدی را بازی می کنند. از جمله مزیت های این تجارت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دسترسی بین المللی

در تجارت الکترونیک بر خلاف فروشگاه های فیزیکی که کسب و کار آن ها محدود به منطقه جغرافیایی خاصی است، محدودیتی برای دسترسی وجود ندارد  هر صاحب کسب و کار متصل به اینترنت می تواند محصول خود را به همه افراد جهان بفروشد.

• دسترسی شبانه روزی

سایت های تجارت الکترونیک در 7 روز هفته و به صورت شبانه روزی در اختیار مشتریان هستند و صاحبان کسب و کار می توانند حتی در هنگام خواب نیز، کسب در آمد کنند.

• سرعت دسترسی

ازدحام جمعیت در یک فروشگاه فیزیکی می تواند عامل کند شدن کارکرد آن فروشگاه شود اما در سایت های تجارت الکترونیکی، یک معامله با چند کلیک و در عرض کمتر از 5 دقیقه انجام می شود.

• انتخاب گسترده

تنوع و تعداد محصولات در این نوع تجارت، بدون محدودیت است و مشتری قادر به خرید و سفارش طیف وسیع تری از محصولات خواهد بود.

• مدیریت آسان

تمامی فرآیند های خرید و فروش از جمله میدریت اطلاعات مشتریان، مدیریت حساب ها و غیره ، در تجارت الکترونیکی آسان تر است. تنها با چند سرچ می توانید به داده و اطلاعات مورد نظر خود رسیده و آن ها را مرتب و مدیریت کنید.

• هزینه کمتر

هنگام ساخت سایت برای تجارت به صورت الکترونیک، شما نیازی به نگرانی در مورد هزینه هایی از قبیل پرداخت اجاره، پرداخت بیمنه و هزینه های تعمیرات نخواهید داشت! از طرفی این کسب و کار نیازی به ویترین فیزیکی نداشته و هم چنین هزینه های تبلیغات آن بسیار ارزان است.

• شخصی سازی محصول

مشتریان در هنگام مشاهده و خرید آنلاین، داده و اطلاعات زیادی را به صورت آگاهانه به فروشندگان می دهند. فروشندگان با توجه به سابقه خرید مشتری می توانند محصولات بیشتری را با استفاده از این داده و اطلاعات، به مشتریان پیشنهاد داده و آن ها را برای خرید دوباره ترغیب کنند.

معایب تجارت الکترونیک

برخی نقص ها و معایب، موجب می شود که کسب و کار ها از تجارت به صورت الکترونیک اجتناب کنند! در ادامه چند مورد را بررسی کردیم:

• خدمات مشتری محدود

اگر مشتری در هنگام مشاهده سایت و یا خرید دچار مشکلی شود و یا سوالی برای پرسیدن داشته باشد، برای رسیدن به جواب دارای محدودیت است. درست است که برخی سایت ها دارای چت آنلاین با کارمندان قسمت پشتیبانی است اما آن ها قادر به پاسخ گویی در ساعات خاصی هستند و ممکن است قادر به جواب دادن به برخی سوالات خاص نباشند.

• تجربه محصول محدود

محدودیت هایی که در خرید آنلاین وجود دارد می تواند موجب ناامیدی مشتری شود زیرا مشتری توانایی بررسی و آزمایش محصول را قبل خرید آن ندارد و ممکن است کیفیت مورد نظر را نیز بعد خرید دریافت نکند. این امر می تواند سبب بازگشت محصول و بازپرداخت شود که می تواند بر موجودی و درآمد فرد تاثیر منفی بگذارد.

• زمان اتنظار

در تجارت فیزیکی، مشتری بعد از پرداخت وجه، بلافاصله محصول را دریافت می کند اما در تجارت الکترونیکی شما باید منتظر زمان ارسال آن بمانید!

• امنیت

سارق ها با ایجاد وب سایت های جعلی با ظاهری معتبر، می توانن محصولات تقلبی فروخته و یا اطلاعات کارت و حساب های مشتریان را سرقت کنند. از طرفی هکر ها نیز می توانند با هک کردن سایت های قانونی موجب به خطر افتادن اطلاعات مشتریان نیز شده و اعتبار فروشگاه را به خطر بیاندازند.

• چالش های فنی

وبسایت های تجاری به تکنولوژی و اینترنت وابسته هستند پس هر نقص و اشکال، و به خطر افتادن امنیت سایبری وب سایت موجب از کار افتادن موقت سایت شده و اجازه انجام هیچ کدام از فرآیند های خرید و فروش را نمی دهد.

• رقابت بزرگتر

هزینه کمتر برای شروع این تجارت می تواند موجب افزایش تعداد رقبا نیز شود!

انواع تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک انواع مختلفی دارد که ما برای شما به صورت جامع 6 مورد را بررسی کردیم:

1_ B2A یا تجارت به مدیریت (Business to Administration)

معاملات آنلاین بین شرکت ها و ارگان های دولتی را در بر می گیرد که در سال های اخیر به دلیل سرمایه گذاری، رشد چشم گیری داشته و شامل محصولات و خدمات الکترونیکی مرتبط با اسناد قانونی، ثبت نام و داده های مالی است.

2_ B2B یا تجارت به تجارت (Business to Business)

تبادل محصولات، خدمات یا اطلاعات بین مشاغل است که شامل پلتفرم هایی مانند دایرکتوری های آنلاین و وب سایت های مبادله ای می شود. در این نوع تجارت، فروش مواد های خام و یا نرم افزار ها صورت گرفته و تراکنش ها دارای مقادیر بیشتر و شمخصات دقیق تری هستند. همچنین خریداران می توانند سفارش های مکرر برای تولیدی های خود ثبت کنند.

3_ B2C یا تجارت به مصرف کننده (Business to Consumer)

این مدل که رایج ترین نوع تجارت الکترونیک است، شامل شرکت هایی است که کالا ها و محصولات یا خدمات آنلاین خود را مستقیماً به مصرف کننده نهایی می فروشند. این معاملات شامل واسطه هایی برای حمل و نقل و خدمات مشتری هستند.

4_ C2A یا مصرف کننده به مدیریت (Consumer to Administration)

تجارت آنلاین بین مصرف کنندگان و سلزمان های دولتی است که شامل مواردی مثل تامین اجتماعی، مالیات و خدمات بهداشتی می شود. دولت عمدتاً از این افراد خرید نمی کند اما شهروندان از ابزارهای الکترونیکی برای امور مختلف استفاده می کنند.

5_ C2B یا مصرف کننده به تجارت (Consumer to Business)

در این نوع تجارت که خلاف نوع تجارت B2C است، مصرف کنندگان محصولات و خدمات خود را به شرکت ها می فروشند تا در مناقصه ها و خرید ها شرکت کنند. برای مثال یه عکاس عکس های خود را به شرکتی بفروشد.

6_ C2C یا مصرف کننده به مصرف کننده (Consumer to Consumer)

مبادله آنلاین محصولات، خدمات و اطلاعات بین مصرف کنندگان است که عموماً از طریق شخصی ثالث انجام می شود که بستری را برای این کار فراهم می کند. پلتفرم هایی مانند eBay را می توان مثالی برای این نوع تجارت الکترونیک دانست.

مدل های کسب درآمد در تجارت الکترونیک

بنابر ویژگی های خاص تجارت الکترونیک، کسب و کارها و شرکت ها مدل های درآمد متفاوتی را بر اساس روش های تولید، فروش و ارسال کالا هایشان انتخاب می کنند. نمونه مدل های کسب درآمد در تجارت الکترونیک شامل موارد زیر است:

1_ دراپ شیپینگ

از ساده ترین شکل های تجارت الکترونیک محسوب می شود که به شرکت ها امکان راه اندازی فروشگاه دیجیتالی را داده و پس از دریافت سفارش، آن را به تامین کننده ای می سپارند که مدیریت موجودی، بسته بندی و ارسال کالا به خریدار را انجام می دهد.

2_ برچسب گذاری سفید

در این مورد، محصول توسط فروشنده تولید نمی شود بلکه محصول را از تولید کننده دیگر خریداری کرده و با نام تجاری خود بسته بندی می کند تا مجدداً آن را بفروشد.

3_ برچسب گذاری خصوصی

این مورد همانند مورد قبلی است اما فروشنده کنترل بیشتری بر محصول واقعی دارد که می توانیم برند های فروشگاهی را مثال بزنیم.

4_ عمده فروشی

عمده فروشی به فروش تعداد زیادی از کالا و محصولات خاص به خریداران گفته می شود که نیازمند نگهداری و ذخیره سازی آن مقدار کالای مورد نظر است.

5_ اشتراک

شرکت ها و وبسایت های تجارت الکترونیک با پیشنهاد ارائه اشتراک، می توانند از سفارشات تکراری و یا مشتریان دائمی استفاده کنند. به این صورت مصرف کننده سفارش داده و کالا را در مدت زمان مشخص شده ای طی چندین وقت دریافت خواهد کرد. برای مثال می توانیم سفارش غذا، جعبه های بسته بندی محصولات را نام ببریم.

نمونه کسب و کارهای فعال در حوزه تجارت الکترونیک + مزایا و معایب آن ها

کسب و کارهای زیادی در سطح جهانی، محبوبیت لازم را کسب کرده اند که معروف ترین آن ها Shopify، آمازون، eBay و علی بابا است. در ادامه مزایا و معایب هر کدام از این پلتفرم ها را بررسی کردیم:

1_ Shopify

یک پلتفرم دیجیتال محبوب است که به کسب و کار ها امکان راه اندازی فروشگاه آنلاین را برای فروش محصولات و خدمات خود، می دهد. مزایای Shopify شامل موارد زیر است:

• استفاده راحت
• سفارشی سازی
• پرداخت توسط Shopify
• تنوع بالای تم

اما در کنار مزایا، معایب زیر را نیز دارا است:

• قیمت های بالا
• هزینه های پردازش Shopify
• خروج سخت
• فاقد میزبانی ایمیل

2_ آمازون (Amazon)

آمازون یک شرکت فناوری آمریکایی است که در حوزه های تجارت الکترونیک، محاسبات ابری، خدمکات پخش دیجیتال و هوش مصنوعی فعالیت می کند. علاوه بر فروش مستقیم محصولات، آمازون به فروشندگان شخص ثالث اجازه می دهد محصولات خود را در این پلتفرم بفروشند. مزایای آمازون شامل موارد زیر است:

• رویکرد مشتری محور
• تضمین کیفیت
• تخفیف و قیمت های انحصاری
• تجربه خرید عالی

اما معایب آمازون نیز شامل موارد زیر می باشد:

• فراوانی فروشنده و رقابت بالا
• خطای هنگام تحویل
• شک و تردید در مورد کیفیت محصول

3_ eBay

یک شرکت تجارت الکترونیک است که با هدف سایت حراج آنلاین ایجاد شد. این سایت یکی از سایت های تجارت C2C است که استفاده از آن برای خریداران رایگان است. مزایای eBay عبارتند از:

• تعداد مخاطب بالا
• سادگی و دسترسی
• معاملات امن

و معایب آن شامل موارد زیر است:

• کارمزد و کمیسیون
• موانع حمل و نقل
• انتظارات مصرف کننده

4_ علی بابا (Alibaba)

یک شرکت فناوری چینی است که که در زمینه های تجارت الکترونیک،خدمات اینترنتی و توسعه فناوری فعالیت دارد. این شرکت خدمکات فروش خود را به صورت B2B و B2C و C2C ارائه می دهد. از مزیت های ارائه شده توسط این شرکت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پتانسیل رشد بالا
• سود از کشور های دیگر
• عملکرد مالی عالی
• تسلط بر بازارهای نوظهور

و در ادامه به معایب این شرکت می پردازیم که شامل موارد زیر است:

• نوسانات قیمت سهام
• ریسک های نظارتی و ژئوپلیتیکی
• سرمایه گذاری تجاری بدون سود

نحوه راه اندازی تجارت الکترونیک

راه اندازی کسب و کار تجارت الکترونیکی برای کسانی که به دنبال کسب درآمد و استقلال شغلی هستند، فرصتی فوق العاده است. راه اندازی یک تجارت کار سختی است زیرا نیازمند هوش تجاری، خلاقیت و نظم است. با توجه به رشد این حوزه، برای برجسته سازی حضور خود باید به بازاریابی دیجیتال توجه زیادی بکنند. مراحل راه اندازی یک تجارت الکترونیک به صورت زیر است:

1_ چه چیزی میفروشید؟

از آنجایی که رقابت در این فضا بسیار زیاد است، باید در مورد مدل و نوع کسب و کار تجارت الکترونیکی که می خواهید داشته باشید تحقیق کرده و همچنین در مورد روش تحویل برای توزیع کالا اطلاعات کافی داشته باشید که ما هر دوی این موارد را بالاتر برای شما قرار دادیم.

2_ یک برنامه تنظیم کنید.

باید یه طرح برنامه ریزی شده تنظیم کنید که در برگیرنده اهداف، امور مالی و استراتژی های بازاریابی باشد. این کار می تواند به ساماندهی بهتر و مطلع کردن سرمایه گذاران و جذب آن ها شود. همچنین باید شامل تحقیقات در مورد بازار هدف و رقبا نیز باشد.

3_ شروع به ساخت برند کنید.

یکی از مهم ترین راه های موفقیت تجارت الکترونیک، نام و هویت برند است.انتخاب نام باید استراتژیک باشد و شامل بررسی نام قانونی، موجود بودن دامنه وب و بررسی رسانه های اجتماعی باشد. همچنین استخدام یک طراح برای طراحی لوگو و تجسم برند امری ضروری است.

4_ کسب و کار خود را ثبت کنید.

قبل از شروع فروش لازم است که مجوز های لازم را دریافت کرده و با ساختار قانونی شروع به کار کنید. شما باید حتی از دسترسی نام کسب و کار خود به صورت قانونی نیز اطمینان حاصل کنید. برای انجام این کار بهتر است از یک متخصص حقوقی کمک بگیرید.

5_ وب سایت تجارت الکترونیک خود را ایجاد کنید.

پس از ثبت رسمی، باید یک وب سایت تجارت الکترونیک ایجاد کنید تا مشتریان شما بتوانند محصولات و خدمات شما را مشاهده و خرید کنند. برای مدیریت این کار نیاز به یک پلتفرم مناسب دارید زیرا عملکرد وب سایت شما نقش مهمی در کسب و کار شما دارد.

6_ محصولات و خدمات خود را توسعه دهید.

نام محصولات و توضیحات و عکس های مربوط به آن ها را اضافه کنید. چه از طریق عمده فروشی و چه از طریق تولید، لازم است که برای چندماه اول از جیب خود هزینه کنید. با توجه به نوع محصول و خدمات و استراتژی بازار یابی، باید تدارکات مربوطه به بسته بندی، انبارداری، مدیریت موجودی و حمل و نقل را برنامه ریزی کنید.

7_ راه اندازی و تبلیغات کنید.

پس از راه اندازی، مرحله آخر این است که معیارها و شاخص های عملکرد را زیر نظر گرفته و روش های مختلف مارکتینگ دیجیتال را آزمایش کنید.  شما نه تنها باید موجودی و تدارکات را مدیریت کنید بلکه باید کیفیت حمل و نقل و تکمیل سفارشات مشتریان را تضمین کنید.

تفاوت بین کسب و کار الکترونیک و تجارت الکترونیک

و در آخر، سوالی که ممکن است برای همه پیش آید این است که فرق بین کسب و کار الکترونیک و تجارت الکترونیک در چیست؟ برای پاسخ این سوال کافی است موارد زیر را مطالعه کنید:

1_ معنی

در تجارت الکترونیک معاملات و فعالیت های تجاری به صورت آنلاین و از طریق اینترنت انجام می گیرد اما در کسب و کار الکترونیک هر نوع فعالیت تجاری از طریق اینترنت اتفاق می افتد.

2_ دامنه

در تجارت الکترونیک، دامنه یک مفهوم محدود و زیر مجموعه ای از آن است اما در کسب و کار الکترونیک این یک مفهوم گسترده و مجموعه ای از آن محسوب می شود.

3_ محدودیت

معاملات تجارت الکترونیکی محدود است اما در کسب و کار الکترونیکی اینطور نیست!

4_ فعالیت ها

تجارت شامل خرید و فروش محصولات، انجام معاملات پولی و غیره است اما در کسب و کار آموزش مشتری، تهیه مواد اولیه و فعالیت های عرضه نیز صورت می گیرد.

5_ عملیات

تجارت نیاز به یک وب سایت برای استفاده دارد اما کسب و کار نیاز به استفاده از چندین سایت دارد که فرآیند های تجاری را به یکدیگر متصل می کند.

6_ منابع

در تجارت الکترونیک، نیاز به استفاده از اینترنت داریم اما در کسب و کار الکترونیک نیاز به استفاده از اینترنت، اکسترانت (extranet) و اینترانت (interanet) داریم.

7_ مدل های کسب و کار

تجارت الکترونیک مناسب مدل تجارت با مصرف کننده است (B2C) اما کسب و کار اینترنتی زمنیه تجارت با تجارت (B2B) بهتر عمل می کند.

8_ پوشش

تجارت الکترونیکی فرآیند کسب و کار خارجی را پوشش می دهد اما کسب و کار الکترونیک هر داخلی و هم خارجی را پوشش می دهد.

سخن آخر

تجارت الکترونیک جدای اینکه شیوه ای مدرن برای خرید و فروش محسوب می شود بلکه پدیده ای جهانی است که تاثیر زیادی بر روی فرهنگ و اقتصاد نیز دارد. با توسعه فناوری و اینترنت، تجارت الکترونیک امکان دست یافتن کسب و کارها را به بازار کار را می دهد تا مشتریان نیز تجربه بهتری از خرید و فروش داشته باشند. مبحث تجارت الکترونیک بسیار پیچیده تر و گسترده تر است اما ما سعی کردیم تا جایی که توانستیم مطالب و اطلاعات مفیدی را در مورد تجارت الکترونیک برای شما کاربران آکادمی آترو جمع آوری کردیم.